بیش فعالی یکی از اختلالات شایع روانپزشکی است. بیش فعالی یا ADHD وضعیت مزمنی است که شامل علائمی همچون نقص در توجه و تمرکز، تحرک زیاد و تکانشگری می باشد. بیش فعالی

اغلب از دوران کودکی آغاز می گردد و ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و معمولا در سالهای ابتدایی مدرسه تشخیص داده می شود. تخمین زده می شود 8.4 درصد از کودکان و 2.5 درصد از بزرگسالان دارای این اختلال باشند (APA). این اختلال در کودکان می تواند منجر به کاهش عزت نفس، روابط آشفته و ایجاد مشکل در مدرسه و خانه شود. کودک بیش فعال ممکن است از تحرک زیاد رنج ببرد و نتواند آن را کنترل کند، در فعالیت های گروهی نمی تواند منتظر نوبت خود بماند، کارهای خود را نیمه تمام می گذارد، زمانی که مجبور به نشستن در جای خود است (مثلا سر کلاس درس) بی قرار می شود، در کنترل احساسات خود دچار مشکل است و در مواقع نامناسب دچار طغیان خشم می شود، در تمرکز کردن حتی وقتی که یک نفر مستقیما با او صحبت می کند، دچار مشکل می شود. تحرک بیش از حد در کودکان بیش فعال معمولا در بزرگسالی فروکش می کند اما علائم دیگر ممکن است ادامه پیدا کند و حتی منجر به بروز رفتارهای پر خطر همچون مصرف مواد، الکل و ... شود که این موارد می توانند به تعاملات اجتماعی، شغل و روابط فرد آسیب وارد کنند.

بیش فعالی در بزرگسالان متفاوت از کودکان عمل می کند که این خود دلیلی است بر این مطلب که چرا بسیاری از موارد ADHD در بزرگسالان تشخیص داده نمی شود. ADHD در بزرگسالان منجر به اختلال در عملکردهای اجرایی مغز می شود. این افراد ممکن است در تصمیم گیری، مدیریت زمان، سازماندهی کردن،تعیین هدف و یا حفظ و نگه داشتن شغل خود دچار مشکل شوند. صحبت بیش از حد، ضعف در حافظه، فراموشی، قطع مکالمات و فعالیت های دیگران، از دیگر علائم بیش فعالی در بزرگسالان است.

 مشکلات یک فرد بیش فعال نه تنها خود او بلکه خانواده و اطرافیان او را نیز آزار می دهد. این بسیار مهم است که ADHD زود تشخیص داده شود و درمان شود. در صورت عدم تشخیص، این اختلال می تواند در روابط شخصی و یا عملکرد فرد در مدرسه، منزل و یا محل کار و بسیاری دیگر از جنبه های زندگی روزمره، تاثیر بگذارد. مرکز سلامت ذهن و توانبخشی خزائی برای تعیین اینکه فرزند شما و یا خود شما از بیش فعالی رنج می برید یا نه، در کنار ارزیابی بالینی، از آزمون ها و پرسشنامه های معتبر استفاده می نماید. باید توجه داشت علاوه بر انجام تست های مختلف تفسیر دقیق و مناسب آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.


1 . آزمون تخصصی بیش فعالی یا IVA-2

یکی از بهترین آزمون ها جهت تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی آزمون IVA-2 می باشد. این آزمون یک تست مبتنی بر کامپیوتر است و از آن برای ارزیابی سطح توجه آزمودنی در دو حیطه توجه دیداری و شنیداری و در دامنه سنی 6 تا 96 سال استفاده می شود. این آزمون با احتمال بالای 95 درصد امکان تشخیص بیش فعالی و انواع آن را دارد. امکان برگزاری آزمون IVA-2 با دریافت گزارش فارسی آن، در مرکز توانبخشی و سلامت ذهن جهانی در کوتاه ترین زمان ممکن میسر است.

2 . آزمون CPT

آزمون عملکرد پیوسته یا CPT یکی دیگر از انواع آزمون های روانشناختی است که در ارزیابی توجه و تمرکز و تشخیص اختلال ADHD در کودکان کاربرد دارد و جهت ارزیابی شدت و یا بروز بیش فعالی در بزرگسالان نیست. این آزمون به ارزیابی توجه پایدار و توجه انتخابی می پردازد.



3 . آزمون نمایه حسی 2 یا Sensory Profile 2

یکی دیگر از مشکلاتی که باعث بی قراری و بیش فعالی کودک می شود اختلالات حسی می باشد ، روش استاندارد جهت بررسی اختلال حسی استفاده از آزمون نمایه حسی 2 یا همان Sensory Profile 2  است. نمایه حسی، پرسشنامه ای است که توسط والد پر می شود و در دامنه سنی 0 تا 14 سال کاربرد دارد. این فرم جهت ارزیابی وضعیت حسی کودک و مقایسه آن با وضعیت نرمال استفاده می شود. نمایه حسی 2 حواس را در حیطه های پردازش شنیداری، پردازش دیداری، پردازش حس لامسه، پردازش حرکتی و پردازش حس دهانی ارزیابی می کند.


4 . آزمون ریهاکام یا RehaCom

ریهاکام برنامه ای جامع در زمینه توانبخشی شناختی است و در بهبود حیطه های مختلف شناخت چون توجه و تمرکز، حافظه و ادراک کاربرد دارد. از این نرم افزار در تشخیص و درمان اختلالاتی چون بیش فعالی ( ADHD ) و اختلال در حافظه استفاده می شود.