اختلال نافرمانی - چالشگری یا Oppositional defiant Disorder یا ODD چیست ؟

بچه من اصلا حرف گوش نمی کند !

بچه من بداخلاق است !

کودک من لجباز است !

بچه من حرف معلم اش را گوش نمی کند و....

این اعتراض بسیاری از مراجعینی هست که مرکز توانبخشی وصال مراجعه دارند و تقاضای راهنمایی از ما دارند . خوب اول ببینیم مشکل از کجاست و چگونه است .


عموما اختلال نافرمانی - چالشگری یا به اختصار ODD زمانی اعلام می شود که کودکان معیارهای تشخیص اختلال سلوک یا CD را نداشته باشند ; مثلا، زمانی که پرخاشگری و خشونت را ندارند اما به طور دایم انفجار خشم نشان می دهند، نافرمانی می کنند، و لجبازی می کنند و عمداً کارهایی انجام می دهند که باعث آزار دیگران می شوند یا دیگران را تحریک می کنند تا واکنش خصمانه نشان دهند. اختلال ODD در کودکان پیش دبستانی رایج است و می تواند پیش درآمد اختلال سلوک در مراحل بعدی کودکی باشد.

اختلال ODD یا نافرمانی در دوحالت بیشتر در کودکانی دیده می شود، اول کودکانی که بیش فعال ( ADHD ) هستند و یا سابقه بیش فعالی دارند و دوم کودکانی که تربیت منقطع داشته اند، یعنی مسئولیت نگهداری و تربیت کودک چندین بار به عهده افراد مختلف بوده است.

اختلال ODD یکی از پر جر و بحث ترین اختلالات کودکی است . تفکیک این اختلال از انواع خفیف تر اختلال سلوک، و از مشکلات رشدی عادی در کودکی و نوجوانی دشوار است. اکثر کودکان و نوجوانان، در طول رشد خود، از یک دوره پر از رفتارهای نافرمانی عبور می کند.

اختلال نافرمانی - چالشگری یا ODD چگونه تشخیص داده می شود ؟

عموما تشخیص اختلال نافرمانی با فردی است که در این زمینه متخصص باشد و بعد از یک یا چند جلسه مصاحبه بالینی به تشخیص برسد.

یکی از راه های تشخیص این اختلال استفاده از پرسشنامه غربالگری CSI-4 هست که والدین به سئوال های آن پاسخ می دهند و یکی از مواردی که مشخص می شود اینکه آیا فرد علائم اختلال نافرمانی را دارد یا نه . ( فرم CSI-4 - کلیک نمایید )


معیارهای تشخیص اختلال نافرمانی - چالشگری یا ODD در DSM -5 چیست ؟

فرد اگر حداقل 4 مورد از 8 مورد زیر را داشته باشد تشخیص ODD  خواهد گرفت

گروه عصبانیت / تحریک پذیری

1- فرد معمولا نمی تواند جلوی عصبانیت خود را بگیرد یا خشم خود را کنترل کند

2- معمولا زودرنج است و به آسانی ناراحت یا اعصاب اش خرد می شود.

3- معمولا عصبانی است یا اوقات تلخی می کند.

گروه جر و بحث / چالش برانگیزی

4- معمولا با مسئولان و بزرگسالان و یا مدیر خود (در بزرگسالان) جر و بحث می کند

5- معمولا فعالانه مخالفت می کند یا قبول نمی کند که از درخواست های مسئولان و معلم و یا والدین خود اطاعت کند

6- معمولا دیگران را عمدا ناراحت می کند

7- در مورد اشتباهات یا بدرفتاری های خود معمولا دیگران را مقصر می داند.

کینه توزی / بد جنسی

8- در شش ماه گذشته حداقل دوبار از سر کینه توزی یا بدجنسی خواسته است به دیگران آسیب برساند یا آنها را ناراحت کند، یا عملاً این کار را کرده است.


چند نوع اختلال نافرمانی - چالشگری ( ODD ) داریم ؟ 3 نوع

- نوع خفیف ODD : علائم فقط به یک محیط محدود می شود ، مثلا فقط در خانه یا مدرسه رفتار ها دیده می شود

- نوع متوسط ODD : علائم حداقل در دو محیط دیده می شود

- نوع شدید ODD : علائم در سه محیط یا بیشتر حضور دارند.


میزان شیوع اختلال نافرمانی - چالشگری یا ODD چقدر است ؟

به گزارش DSM -5 نرخ شیوع ODD در آمریکاه 1 درصد تا 11 درصد است و تخمین زده می شود متوسط نرخ شیوع اختلال ODD حدود 3.3 درصد باشد ، این اختلال، قبل از نوجوانی است و در پسران بیشتر از دختران شایع است ( تقریبا در پسران یک و نیم برابر دختران است )


درمان اختلال نافرمانی و چالشگری ( ODD ) چیست ؟

1- یکی از روش های معمول برای درمان این اختلال استفاده از رفتاردرمانی و مشاوره است .

2- استفاده از دارو درمانی می باشد که می تواند این دارو درمانی یا در جهت درمان بیش فعالی اولیه فرد باشد مانند داروهای محرک سیستم عصبی و یا داروهایی که به نوعی آرامبخش باشند.

3- استفاده از درمان های توانبخشی عصبی مانند نوروفیدبک معمولی ( نوروفیدبک چیست ؟ )  و یا لورتا نوروفیدبک

این موارد که با اختلال بیش فعالی یا همان ADHD تداخل دارد که مرکز توانبخشی وصال می تواند این مورد را با استفاده از تجهیزاتی مانند QEEG یا نقشه مغزی حل نماید در صورت نیاز و همچنین استفاده از نرم افزارهای توانبخشی شناختی که در واقع مرکز توانبخشی وصال یکی از مجهزترین مراکز در ایران در این زمینه می باشد به صورتی که یکسری از دانشگاه ها نیز از این تجهیزات این مرکز استفاده می نمایند.

در بعضی از مواقع بنا به سن کودک جهت درمان ODD بعد از انجام مصاحبه بالینی برنامه یکپارچگی حسی SI را این مرکز جهت درمان توصیه می نماید که بنا به تشخیص شرایط خاص خود می باشد

در مواردی نیز عنایت به همپوشانی این اختلال با علائم رفتاری - اجتماعی مشکل ADHD بعد از انجام تست تخصصی بیش فعالی (IVA-2) امکان دارد کلا تشخیص ODD منتفی باشد و برنامه درمانی کودک ADHD یا همان بیش فعال آغاز شود