توجه | Attention  چست ؟

بنا بر تعریفی که در کتاب روانشناسی شناختی استرنبرگ سال 2017  نگارش پنجم آمده است ، توجه | Attention عبارت است از آن چیزی که ما از تمام اطلاعات، حس های ورودی ، خاطرات و به عبارتی تمامی منابع شناختی به مغزمان ، به صورت فعال انتخاب می کنیم و سپس پردازش می نماییم . همچنین توجه | Attention شامل هر دو بخش توجه هوشیار و توجه غیر هوشیار است .

به زبانی ساده تر ، اطلاعات زیادی به مغز ما وارد می شود، توجه آن فرآیند کنترل شده ای است که از این اطلاعات قسمتی را انتخاب می نماید و از آن استفاده می نماید.


چه کودکی بیش فعالی | ADHD   است؟

به زبان ساده همه ما وقتی که بخواهیم حواسمان را به کاری جمع نماییم می توانیم ولی افراد بیش فعال | ADHD از این توانایی محرومند و نمی توانند به صورت ایده آل این کار را انجام دهند.


اولین مرتبه چه کسی اصطلاح بیش فعالی | ADHD را مطرح نمود؟

برای اولین مرتبه دکتر هوفمن |  Dr. Heinrich Hoffman  در سال 1845 میلادی ، حدودا معادل سال 1224 هجری شمسی اصطلاح بیش فعالی | ADHD را مطرح نمود.


دلیل بیش فعال | ADHD شدن کودکان چیست؟

به طور قطعی دلیل بیش فعال | ADHD شدن مشخص نیست . اما بعضی از اتفاقات به نظر می رسد با بیش فعال | ADHD شدن فرد ارتباط مستقیم داشته باشند .

1- اولین مورد را می توان ژنتیک و به ارث برده شدن بیش فعالی | ADHD دانست . یعنی فردی که بیش فعالی | ADHD می شود ، احتمال اینکه در خوانواده خود فرد بیش فعالی | ADHD داشته باشند بسیار زیاد است .

2- دومین دلیل بیش فعالی | ADHD شدن کودکان را می توان به مادرانی که در دوران بارداری خود مشروبات الکلی یا سیگار مصرف نموده اند مرتبط دانست.

3- دلیل سومی که برای بیش فعال | ADHD شدن مطرح می شود عارضه های دوران کودکی است مانند آسیب های مغزی است .

4- اعتیاد های غذایی به ویژه استفاده زیاد از شکر و رنگ های خوراکی رابطه مستقیمی با بیش فعالی | ADHD دارد.


در مغز یک کودک بیش فعال | ADHD چی می گذرد؟

یک فرد بیش فعال | ADHD دچار تغییر در عملکرد مغزی است. تغییر در تنظیم انتقال دهنده عصبی ( neurotransmitter ) به نام دوپامین (Dopamine ) در مغز می شوند و دوپامین در سلول های مغزی این افراد پایین می آید . تفاوت عملکردی دیگری که برای افراد بیش فعال | ADHD مطرح می شود تغییری که عمدتا نازک شدن لوب پیش پیشانی ( prefrontal cortex ) . مورد دیگری که در کودکان بیش فعال دچار تغییر می شود چرخه های کاتکولامینرژیک در لوب پیشانی مغزی می باشد ( Frontal subcortical catecholaminergic circuits ) . و باز مورد دیگری که می توان در ایجاد بیش فعالی دخیل دانست تغییر در امواج مغزی می باشد که امواج با فرکانس پایین مانند امواج تتا بالا می روند و امواج با فرکانس بالا مانند امواج بتا کاهش می یابند .

در  در واقع یک کودک بیش فعال | ADHD در مقایسه با یک کودکی که بیش فعالی | ADHD ندارد، دنیا را به صورت متفاوتی می بیند و درک می نماید.


آیا بیش فعالی | ADHD خودش از بین می رود و درمان می شود؟

بیش فعالی | ADHD تا بزرگسالی باقی می ماند و می تواند شدت آن در طول زندگی تغییر نماید. یک کودک بیش فعال باید برنامه های توانبخشی شناختی، یکپارچگی حسی و در موارد شدید دارو درمانی را داشته باشد.  .


راه های تشخیص بیش فعالی | ADHD چیست ؟

تشخیص بیش فعالی | ADHD یک پروسه کاملا تخصصی می باشد و با حدس و گمان امکان پذیر نیست. نکاتی که تشخیص یک کودک و یا فرد بیش فعال | ADHD   وجود دارد این است ابتدا نیازمند یک مصاحبه بالینی و در خیلی مواقع تکمیل پرسشنامه های تشخیص مختلف می باشد ( مانند پرسشنامه بررسی اختلالات روانی کودکان ). سپس استفاده از آزمون های هوشی غربالگری و یا آزمون های هوشی تخصصی جهت تشخیص های افتراقی از سایر مشکلات . استفاده از آزمون های تخصصی بیش فعالی مانند IVA-2 که نتایج این آزمون با fMRI و QEEG معتبر شده اند ( یعنی نتایج آزمون توجه و تمرکز IVA-2 با نتایج بررسی های fMRI و یا نقشه برداری مغزی QEEG در تشخیص بیش فعالی | ADHD هم خوانی و یکپارچگی دارد ) و یا استفاده از آزمون کن تب ( CANTAB ) که توسط دانشگاه کمبریج برای تشخیص بیش فعالی | ADHD و بررسی های نوروسایکولوژیکال طراحی شده است . و نهایتا بررسی تمامی نتایج فوق و جمع بندی تشخیصی .

لذا تشخیص بیش فعالی یک فرآیندی کاملا تخصصی و در بسیاری از مواقع جهت مشخص نمودن فرآیند های درمانی نیازمند آزمون های مختلف می باشد.

نکته قابل تامل دیگر در تشخیص بیش فعالی | ADHD این است که عموما در دوران پیش دبستانی و یا سالهای اول مدرسه خود را نشان می دهد.


درمان بیش فعالی | ADHD در کودکان چیست؟

درمان بیش فعالی | ADHD در کودکان یک درمان ترکیبی می باشد و عموما با یک روش به نتیجه نمی رسد . یک درمان موفق بیش فعالی | ADHD عموما ترکیبی از دارو درمانی ، توانبخشی شناختی ، درمان های یکپارچگی حسی ، استفاده از تکنیک هایی مانند نوروفیدبک ، استفاده از تجهیزاتی مانند اتاق تاریک ، استفاده از درمان های شناختی و رفتاری و به کاربردی نرم افزارهای شناختی که جهت این منظور طراحی شده اند، می باشد .

در واقع درمان بیش فعالی | ADHD چند قسمت کلی می شود، درمان هایی که به صورت فیزیوژیک باعث آرام شدن کودک می شود و مثلا ترشح دوپامین را افزایش می دهند مانند استفاده از تمرینات تعادلی ، ماساژ های ویژه کودکان بیش فعال | ADHD و تمرینات اتاق تاریک

درمان هایی که با تغییر در الگوی امواج مغزی باعث بهبود توجه و تمرکز در کودکان بیش فعال | ADHD می شود مانند نوروفیدبک ، نوروفیدبک ارتقا عملکرد ( Peak performance neurofeedback ) و یا تحریک جداره جمجمه ( tDCS )

درمان هایی با آموزش به کودک در کنترل ذهن و آموزش مهارت های ذهنی باعث بهبود بیش فعالی | ADHD می شوند ، مانند انواع نرم افزارهای توانبخشی شناختی و نرم افزارهای مطرح شده توسط دانشگاه ها و شرکت های معتبر در دنیا .

درمان هایی که با در گیر نمودن ذهن در حرکت و مجاب نمودن ذهن در تمرکز بر حرکت باعث بهبود سطح توجه در کودکان بیش فعال | ADHD می شود مانند تمرینات PM که مخفف Perceptual Motor می باشد و یا تمرینات یکپارچگی حسی S.I که مخفف Sensory Integration می باشد .

درمان های گروهی و آموزش بر کودک بیش فعال | ADHD جهت کنترل سطح توجه و تکانه های خود .

نکته ای که قبلا گفته شد را باز هم در اینجا تاکید می نمایم که باید درمان به صورت ترکیبی و کاربرد چند روش درمانی مختلف باشد و نه صرفا یک روش درمانی .

البته در سالهای اخیر با توجه به عوارض دارو درمانی سایر روش های درمانی بیشتر توسعه یافته اند و همچنان نیز در حال ارائه دانش های مربوط جدید تر می باشند .