کم بینایی و نابینایی و عادت های نابینایی در این کودکان .
رفتارهای نابینایی یا Blindism چیست ؟
بسیاری از کودکان با اختلالات بینایی، رفتارهای خود تحریکی یا همان self-stimulating را بیان می کنند .
مانند حرکت جلو و عقب رفتن ، چرخش سر، نوسان بدن، ضربه زدن انگشت، دست زدن، فشار چشم ، حرکت چشم در نور، پلک زدن سریع، موج دادن انگشتان بین چشم ها وانجام انواع مختلف دیگری از عادت های خاص .
در متون علمی این رفتارها و عادت ها را عموما ادای نابینایی یا اصطلاح Blind mannerism یا Blindism می گویند.
میزان شیوع فشار بر چشم کودکان به چه میزان است ؟
- فشار بر چشم یک الگوی رفتاری یا stereotype هست .
- این رفتار عموما از 8 تا 10 ماهگی شروع می شود و می تواند با بزرگ شدن کودک باقی بماند حتی تا بزرگسالی.
- بر طبق تحقیقی که در سال 1999 انجام شد فشار بر چشم شیوع 30.7 درصدی در بین کودکان نابینا دارد.
- وجود و یا شدت وجود این رفتار و سایر رفتارهای نابینایی بنا به سن، نوع مشکل بینایی ، وجود اختلال و یا ناتوانایی دیگر به همراه نابینایی فرد و حتی شرایط روحی کودک متفاوت است. مثلا کودک وقتی دچار استرس می شود و یا خسته است این رفتارها ی "عادات نابینایی " را بیشتر و شدید تر تکرار می نماید.
- بر اساس مقاله ای از LOFOB ( اتحادیه دوستداران نابینان ) کودکان با اختلال شبکیه بیشتر مشتاق به فشار چشم می باشند.
دلیل فشار چشم در کودکان کم بینا و نابینا چیست ؟
از جمله دلایل فشار بر چشم توسط کودکان نابینا و کم بینا می تواند:
* ایجاد نورهای بینایی باشد که توسط فشار مکانیکی بر چشم ایجاد می شود و کودک جرقه ها و یا رگه هایی از نور می بیند و این امر مانند خارش بینایی و ایجاد لذت در کودکان می تواند تکرار شود.
* احتمال ایجاد پدیده فسفن (Phosphene ) نیز می تواند دلیل فشار بر چشم کودکان نابینا و کم بینا باشد که عبارت است از دیدن نور بدون وارد شدن نور به داخل چشم. علت به وجود آمدن این پدیده تحریکات مکانیکی، الکتریکی و یا مغناطیسی بافت چشم، شبکیه و یا لوب پس سری می باشد.
* ایجاد شناخت بهتر از عضو نیز یکی دیگر از دلایل فشار بر چشم می باشد، به عبارتی این فشار باعث حس چشم در کودک و فرد نابینا می شود.
فشار انگشت بر چشم می تواند چه مشکلاتی را برای کودک ایجاد نماید ؟
فشار چشم توسط کودک کم بینا و نابینا می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود :
* از دست رفتن بافت چربی چشم در حفره چشم شود.
* آسیب رسیدن به لبه های استخوان حفره بینایی.
* تیره شده پوست دور چشم.
* توجه و نگاه اجتماعی نا مناسب به این رفتار به عبارتی عدم پذیرش اجتماعی.
* جدا شدن شبکیه در مواردی که طولانی شود و یا فشار زیاد باشد ( از آنجایی که کودکان نابینا در مورد تغییرات بینایی اشان به کسی چیزی نمی گویند این مورد ممکن است زمانی فهمیده شود که دیر شده باشد ).
راهکار درمان فشار چشم کودک چیست ؟
اصلی ترین راه پیشگیری و درمان فشار انگشت بر چشم موارد زیر می باشد :
* با توجه به اینکه فشار بر چشم توسط کودک نابینا و کم بینا بنا به هر کدام از دلایلی که در بالا ذکر شد باشد، بعد از مدتی برای وی یک نوع عادت و کلیشه یا stereotype محسوب می شود ، پس از اصلی ترین راه های درمان این مسئله ، پیشگیری از این عادت است که بهترین آن پرت کردن حواس کودک به کار دیگر یا تذکر کلامی به کودک که این کار را انجام ندهد.
* صحبت کردن با کودک در مورد عواقب و مشکلاتی که با این کار برای وی به وجود خواهد آمد و در واقع آگاه کردن کودک ( درکودکانی که مشکل ذهنی ندارند و از لحاظ سنی برای ایشان قابل درک است).
* استفاده از پروتکل های تشویق و تنبیه و رفتار درمانی.
* تشویق کودک در زمانهایی که این رفتار را انجام نمی دهد .
* می تواند در کودکان کم بینا استفاده از تحریکات اتاق تاریک با پروتکل خاص خود باعث کمتر شدن این رفتار شود.( نظر نویسنده این مطلب است و تحقیق نشده )
* استفاده از تحریکات تعادلی و حسی با پروتکل خاص جهت ایجاد یک نوع سیری و جایگزینی حسی ، درواقع استفاده از تئوری های کنترل درچه ای یا gate control theory ( نظر نویسنده این مطلب است و تحقیق نشده).