اتیسم چیست؟
اتیسم یک اختلال عصبی است که بر رشد و عملکرد مغز تاثیر می گذارد و یک اختلال کیفی است یعنی نشانه ها و ویژگی های آن می تواند از خیلی خفیف تا خیلی شدید و متفاوت از یکدیگر نمایان شود و شیوه زندگی والدین هیچ ارتباطی به ابتلای کودک به اتیسم ندارد.
اختلال اتیسم حول مهارت های اجتماعی، مشکل گفتار و زبان ،
ارتباطات اجتماعی و حساسیت های غیر معمول حواس پنجگانه می چرخد.
نشانه های بالینی :
اختلال کیفی در رشد اجتماعی و بازی های تخیلی
معیوب بودن مهارتهای ارتباطی و زبان
آشکار کردن الگوهای رفتاری تکراری
عدم توجه و تمرکز و ارتباط چشمی
عدم تمایل به تقلید از دیگران
اختلال حسی در حواس پنجگانه
علت اتیسم :
علت واحد و مشخصی برای اتیسم مشخص نیست اما تحقیقات فعلی اتیسم را به اختلال بیولوژیکی و عصبی در مغز ارتباط می دهند و تاثیر ژن را برای ابتلا به اتیسم ممکن می داند.
درمان اتیسم:
هیچ دارویی برای رفع علایم اصلی این اختلال وجود ندارد بلکه داروها برای کمک به برخی مشکلات همراه با اتیسم هستند و جای درمان های رفتاری ،گفتاری و جسمی را نمی گیرند .
از بین مجموعه درمان های بسیار زیادی که برای این اختلال وجود دارد تنها درمانی که در نتیجه انجام یژوهش های تجربی تایید شده است درمان های بر پایه تحلیل رفتار کاربردی ((ABAهستند .
رویکرد درمانی تحلیل رفتار کاربردی (ABA) چیست ؟
ABA مخفف کلمه Applide Behavior Analysis است . اصول برگرفته از یک علم رفتاری بنام تجزیه و تحلیل تجربی رفتار(EBA)
( Experimental Analysis of Behavior ) که توسط B.F Skinner مطرح شده است .
استفاده از روش ABA برای مواجهه با مشکلات رفتاری انسان را می توان به فعالیت های گروهی از دانشمندان در دانشگاه واشنگتن و کانزاس نسبت داد.
پیشگام استفاده از تحلیل رفتار کاربردی برای کودکان مبتلا به اتیسم ایوار لوواس بود . او برای اولین بار ABA را برای کاهش رفتارهای چالشی و آموزش زبان ارتباطی این کودکان به کار برد .
این درمان امکان تغییر منظم در رفتار را ازطریق درمان انفرادی وتمرکز بر آموزش رفتار معنادار اجتماعی برای هر فرد فراهم می کند .
در ادامه شیوه ها و تکنیک های برگرفته از رویکرد ABA که از دل این رویکرد مورد استفاده قرار میگیرد ( و لزوما به صورت شیوه ای جداگانه مورد استفاده نیست ) بیان می شود .
آموزش اهداف خرد و تحلیلی (DTT)
دراین روش یک مهارت پیچیده را به وسیله شکستن آن به اجزا ساده تر و
وظایف و گام های تفکیک شده تر آموزش می دهیم . در این روش از دستورالعمل ها به صورت واضح و روشن در آغاز و پایان هر هدف استفاده می شود.
آموزش رفتار کلامی (VB)
آموزشی انفرادی و ساختمند که با تمرکز بر آموزش زبانی با هدف ایجاد و گسترش ارتباط بین یک کلمه و معنی آن به کار می رود .
آموزش محیط طبیعی (NET)
در این روش بر تمرین و آموزش مهارت ها در موقعیت هایی که در دنیای اطراف به صورت طبیعی اتفاق می افتد تمرکز دارد .
در این موقعیت ها درمانگر از رویدادهای طبیعی برای کمک به یادگیری کودک استفاده می کند .
آموزش پاسخ محور ( PRT )
در این روش درمانگر برافزایش انگیرش به وسیله اضافه کردن آیتم هایی که در اختیار کودک قرار می دهد تا از آنها انتخاب کند تمرکز می کند .
این روش تقویت کننده هایی را برای درگیر ساختن کودک به منظور آموزش موقعیت ها و پیامدها در محیط طبیعی مهیا می کند .
آموزش خود مدیریتی
برای افزایش استقلال و تعمیم مهارت ها بدون کمک و همراهی درمانگر و والدین از این روش برای کمک به افراد مبتلا به اتیسم استفاده می شود. این تکنیک نتیجتا در یک فرد توانایی کنترل و مشاهده نمودن رفتارش را ایجاد می کند .
آموزش الگوهای زبان طبیعی (NLP)
در این روش عملا از تقویت کننده های طبیعی استفاده می گردد که مستقیما به خود رفتار مرتبط است و مهارت تعمیم دادن را افزایش می دهد . مهارتی که پلی است که کودک از محیط بسته درمانی وارد محیط طبیعی زندگی گردد و از مهات های خود در این محیط استفاده کند .
تقویت کننده ها در رویکرد تحلیل رفتار کاربردی نقش کلیدی و مهمی دارند .درمانگر با استفاده از تقویت کننده مثبت احتمال بروز رفتاری مطلوب را بر اساس اهدافی مشخص افزایش می دهد .
درمانگران در رویکرد (ABA) از تقویت کننده ها به نحوی استفاده می کنند که بتوان آن را اندازه گیری نمایند تا به تغییر رفتار معناداری که به دنبالش هستند دست یابند.
بدیهی است رویکرد استاندارد مورد استفاده در (ABA) شامل استفاده از تمامی موارد فوق در برنامه های درمانی است .
لازم به ذکر است میتوان در کنار این رویکردها از شیوه های آموزشی دیگر مانند تیچ (TEACCH) و پکس (PECS) و... برای برطرف کردن نیازهای آموزشی و درمانی کودکان اتیستیک استفاده کرد.